شهر شطرنجی ایران، سلماس
شهر شاهپور (سلماس فعلی) پس از زلزله سال 1309 که موجب تخریب کامل قصبه دیلمقان و روستاهی اطراف آن شد، عملا از نو سبگ بنای آن گذاشته شد. این شهر به صورت شبکه عمود برهم کامل و کاملا شطرنجی طراحی گردید. این خیابانهای عمود بر هم قطعات مربع یا مستطیل شکلی را با ابعاد 100در 100 یا 150 در 100 مترمربع به وجود آوردند. گفتنی است در مرکز شهر یک میدان ایجاد شد و چهار میدان نیز در گوشه شهر در منتهی الیه آخرین بلوک شهر قرار داده شدند.پس از پیروزی انقلاب اسلامی نام این شهر از شاهپور به سلماس طی مصوبه نشست مورخه 21/7/1358ش هیئت وزیران دولت موقت جمهوری اسلامی ایران تغییر یافت. نقشه فوق در سال 1353 ش /1974م توسط مرکز آمار ایران در مقیاس 1:2500 چاپ شده است.
منبع:مرکز اسناد و آرشیو عکس بنیاد ایران شناسی شعبه آذربایجان غربی
اطلس تاریخی نقشه های و تصویرهای جغرافیایی آذربایجان( امیرهوشنگ انوری)
آذربایجان غربی در آیینه تقسیمات کشوری ... (محمدرضا محمدقلی زاد)
روزنامه شاهین 1309
نخستین دبیرستان در سلماس
درسال 1316ش نخستین دبیرستان پسرانه در شاهپور(نام شهرجدید پس از ویرانی دیلمقان) با نام پهلوی، از تبدیل دبستان پهلوی (سعیدیۀ پیشین) به دبیرستان سه کلاسه آغاز به کارکرد. این دبیرستان بعدها پنج کلاسه شد و نخستین بار درسال تحصیلی 35-1334ش چهارده نفر از کلاس پنجم متوسطه فارغالتحصیل شدند.
عکس فوق رژه پیشاهنگی در میدان شهرداری سلماس در اواسط دهه 40 ش می باشد.
منابع:آرشیو اسناد و عکس بنیاد ایران شناسی شعبه آذربایجان غربی،
نگاهی به تعلیم و تربیت در استان آذربایجانغربی (مروری بر تاریخچه مراکز آموزشی در استان)، محمدرضا محمد قلی زاد، حسین امید، تاریخ فرهنگ ، تبریز: چاپخانه فرهنگ، 1332ش و سالنامه آموزش و پرورش آذربایجانغربی، 1336